از مغایرت های تاریخی تا ایرادهای شکلی مجسمه زانو زدن والریانوس
به گزارش زارا، استفاده از نمادهای ملی و رجوع به میراث ایران باستان چه در صداوسیما و چه در المان های شهری، بعد از جنگ ۱۲ روزه اسرائیل ضد ایران، نکته ای نیست که بتوان کتمانش کرد. تازه ترینش، مجسمه ای که نامش را «زانو زدن والریانوس امیر روم در مقابل شاپور ساسانی» گذاشته اند.
نرگس کیانی: استفاده از نمادهای ملی و رجوع به میراث ایران باستان چه در صداوسیما و چه در المان های شهری، بعد از جنگ ۱۲ روزه اسرائیل ضد ایران، نکته ای نیست که بتوان کتمانش کرد. از عکس رستم، پهلوان شاهنامه در پس زمینه استودیوی شبکه دو صداوسیما تا بیتی از شاهنامه فردوسی؛ «شگفت آمدش گفت از ایران سپاه/ چنین دختر آید به آوردگاه؟» همراه با تصویری از سحر امامی نصب شده بر دیوارنگاره میدان ولیعصر(عج). مثال هایی از این دست بسیارند و جدیدترین شان مجسمه ای که نامش را «زانو زدن والریانوس امپراطور روم در مقابل شاپور ساسانی» گذاشته اند. این مجسمه که جمعه ۱۶ آبان در میدان انقلاب رونمایی گردید مقرر است حدود ۲۰ روز در این میدان بماند و بعد از آن در میدان آزادی نصب شود.
از مغایرت های تاریخی تا ایرادات شکلی
زانو زدن والریانوس امپراطور روم در مقابل شاپور ساسانی» از فایبرگلاس تولید شده و بالاتر از هفت متر ارتفاع دارد. این مجسمه طی سه ماه توسط پیام قانع طراحی و اجرا شده است. ازجمله ایراداتی که از زمان رونمایی به مجسمه مذکور وارد شده است، یکی دوری آن از حقیقت تاریخی است. نکته ای که علی نیکویی، کارشناس ارشد تاریخ ایران باستان در یادداشتی برای خبرآنلاین به آن اشاره نمود و نوشت: «برخی از باستان شناسان و محققان تاریخ اعتقاد دارند که آن کس که در تصویر نقش رستم زانو زده امپراطور روم فلیپ عرب بوده و آن که دستانش بعنوان اسیر در دست پادشاه ایران است والریانوس است که این نظر با عنایت به متن کتیبه ها شاید به درستی نزدیک تر باشد.» با این حساب شاید بهتر باشد نام این اثر را «زانو زدن فیلیپ عرب در مقابل شاپور ساسانی» گذاشت. هرچند با عنایت به عنوان برنامه رونمایی از این مجسمه «زانو زنندگان برابر ایران»، صرف زانو زدن کفایت می کرده و تفاوتی نداشته است والریانوس باشد یا فیلیپ عرب. ازجمله نکات دیگر، بر اساس گزارش ایسنا، می توان به این نکته اشاره نمود که پروژه بدون برگزاری فراخوان تخصصی، بدون مشارکت انجمن مجسمه سازان و بدون شفافیت در روند انتخاب و اجرا پیش رفته است.
در کنار این ها جمشید مرادیان، هنرمند مجسمه ساز ضمن تأکید بر اینکه هنوز مجسمه مذکور را ندیده است، به خبرآنلاین اظهار داشت: «مجسمه های شهری که این اواخر شاهد ساخت و نصب آنها بودیم، متاسفانه، آثاری بدون عیب و ایراد نبوده اند. چونکه عمدتا به دست اهل فن ساخته نمی شوند.» او متواضعانه، با تأکید بر اینکه خودرا اهل فن نمی داند، به نکاتی چون اشتباهات آشکار در آناتومی مجسمه ها اشاره نمود که به چشم هر بیننده ای می آید. مرادیان بر این نکته هم تصریح کرد که بی مبالاتی در ساخت اثر هنری چنان ضربه ای به روح مردم وارد میکند که نساختنش صد برابر ارجح بر ساختنش است. او افزود: «مجسمه ای که مقرر است در مهم ترین میدان شهر (میدان آزادی) نصب شود باید فوق تخصصی اجرا شده باشد.» مثال مرادیان در این خصوص ۲۰ سال مطالعه ی مجسمه سازی بود که قرار بود مجسمه آبراهام لینکلن را بسازد. او با اشاره به این نکته اظهار داشت: «در حالی که در کشور ما مجسمه سازهایی، مجسمه هایی را می سازند که خودشان ۲۰ سال شان نیست.» مرادیان همینطور عمل «زانو زدن انسانی در مقابل انسان دیگر» را مفهومی جالب برای ساخت مجسمه نداشت. چه امپراطور روم در مقابل شاه ایران زانو زده باشد، چه هر انسان دیگری در مقابل انسان دیگر.
منشاء تعارض و تناقضی که می بینیم، کجاست؟
سعید معیدفر، جامعه شناس، کارشناس دیگری است که از زاویه ای متفاوت با او صحبت می نماییم. او صحبت های خودرا در این مورد چنین آغاز می کند: «ضمن ابراز تاسف، تلقی عمومی این است که کشور، به هر دلیلی؛ شامل فقدان کارایی یا مدیریت غلط، درگیر بحران های متعددِ اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، بین المللی و منطقه ای است. بحرانی که رئیس دولت گاها نام آنرا «ناترازی» می گذارد. یک بحران یا یک ناترازی بسیار محسوس که هر آینه با گوشت و پوست و استخوانِ خود احساسش می نماییم و قابل کتمان نیست.»
معیدفر از آنچه توضیح داد بعنوان شرایطی نام برد که رونمایی از مجسمه مذکور در بستر آن صورت گرفت و خاطرنشان کرد: «با این حساب ما درحال پرداختن به اموری در مدیریت شهری هستیم که کاملا متناقض و متعارض با نگاه پیشین، است. این تناقض و تعارض اما از کجا نشات می گیرد؟»
وی در ادامه توضیح داد: «پیشتر تلاش بر این بود که بوسیله نمادهای دینی و مذهبی، به بسیج باورمندانِ انقلاب، در زمینه های مختلف پرداخته شود. اما بعد از جنگ ۱۲ روزه ناگهان نمادهای باستانی یا ملیِ در ارتباط با قبل از ظهور اسلام در ایران، مورد استفاده «ابزاری» قرار گرفتند.» اما معیدفر چرا این استفاده را ابزاری می داند: «چون می خواهند چنین القاء کنند که حتی اگر به نمادهای دینی و مذهبی باور ندارید، باورتان به «ایران» را مرجع حرکت خود قرار دهید؛ کشوری که در تاریخی مستمر، با تمدنِ موثرش، تاثیراتی کم نظیر به جا گذاشته است.» معیدفر دلیل این کار را آن می داند که بالاخره، باور به هر دوی این نمادها؛ چه دینی و مذهبی و چه باستانی وملی، به یک نتیجه می انجامد.
نمادهایی که پیش تر برابرنهاد آنها بودیم
معیدفر باور دارد وقتی نمادهایی را که قبلا خودمان برابرنهادِ آنها بوده ایم برجسته می نماییم، آدم ها می فهمند که داستان چیست. مضاف بر اینکه استفاده از این نمادها الزاما به مفهوم تغییر رویکرد نیست. چونکه بعنوان مثال در روز منتسب به کوروش (۷ آبان) شاهد برخوردهای پیشین با کسانی هستیم که می خواهند با رساندن خود به مقبره او میراث باستانی و تاریخی به جا مانده را پاس بدارند. حالا باید دید مانع تراشی ها در روز کوروش متوقف می شود؟ از جانب دیگر به عقیده معیدفر نمادهای ملی چون شب یلدا، چهارشنبه سوری، عید نوروز و سیزده به در هم همواره با نوعی مقابله و کوشش برای نادیده گرفته شدن همراه بوده اند. معیدفر در ادامه پرسید: «آیا علیرغم این شرایط همچنان می توان افکار عمومی را به نحوی تحت الشعاع قرار داد که عرق ملی اش به جریان بیفتد و استفاده از نمادهای مذکور را تغییر رویکرد به حساب آورد؟» پاسخ معیدفر به این پرسش منفی و معتقد است: «این اقدامات در نهایت به تخریب میراث ملی می انجامد. بعبارت دیگر، چنین به نظر می آید نخست نمادهای دینی را بد مصرف کردیم. حالا هم به سراغ نمادهای ملی و باستانی رفته ایم تا همان کار را با آنها هم انجام دهیم.» این در شرایطی است که براساس گفته ی این جامعه شناس نه میراث ملی و نه میراث دینی ما، چیزی نیست که به آسانی به دست آمده باشد. بلکه ثمره کوشش فراوان نسل های مختلف مردم این سرزمین است که این میراث را برای بقای خود حفظ نموده اند و استمرار ببخشیده اند.
این مطلب زارا را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط زارا
نظرات بینندگان در مورد این مطلب