فرش ایرانی در تله رکود صادرات محدود به ۴۰ میلیون دلار
زارا: فرش دستباف ایران که روزگاری در صدر لیست صادرات بود، امسال نیز از رکود خارج نشد و طبق برآوردها، مجموع ارزش صادرات در سال ۱۴۰۴ از مرز ۴۰ میلیون دلار فراتر نخواهد رفت.
به گزارش زارا به نقل از مهر، در صورتیکه انتظار میرفت سال ۱۴۰۴ نقطه عطفی برای رونق صادرات فرش دستباف ایران باشد، آمارها و ارزیابی های میدانی از ثبات نسبی صادرات در سطح سال قبل و تداوم رکود در این عرصه حکایت دارد.
بر اساس سیاستهای ابلاغی از اسفندماه سال گذشته، آیین نامه ای به اجرا درآمد که به باعث آن تعهد ارزی صادرکنندگان صنایع دستی و فرش دستباف به میزان ارزش مواد اولیه مصرفی کاهش پیدا کرد. این تصمیم با هدف تسهیل پروسه صادرات و پشتیبانی از کنشگران کوچک و متوسط حوزه فرش اتخاذ شد و انتظار میرفت آثار مثبت آن در ماه های ابتدایی سال نمایان شود. با این وجود، شرایط غیرمنتظره سیاسی و اقتصادی منطقه، خصوصاً وقوع جنگ 12 روزه و نتایج بعد از آن، سبب شد روند مورد انتظار تحقق پیدا نکند.
حوزه هایی همچون گردشگری، صنایع دستی و خصوصاً فرش دستباف برای دستیافتن به توسعه به ثبات و آرامش در فضای تجاری و فرهنگی نیاز دارند، اما شرایط باعث شده، صادرات فرش دستباف ایران در شش ماهه نخست سال جاری تغییر قابل ملاحظه ای نسبت به مدت مشابه سال قبل نداشته است؛ مرتضی حاجی آقامیری، رئیس کمیسیون فرش، هنر و صنایع دستی اتاق ایران در این خصوص می گوید: پیشبینی ها حاکی از آنست که مجموع صادرات این حوزه تا آخر سال، در حدود ۴۰ میلیون دلار باقی بماند.
او می افزاید: علاوه بر تأثیرات ناشی از جنگ، مشکلات ساختاری در عرصه برگشت ارز حاصل از صادرات هم بعنوان یکی از موانع اصلی مطرح است. با وجود تدوین سیاستهای جدید از طرف بانک مرکزی برای تسهیل برگشت ارز، روند اجرائی این برنامه ها هنوز به مرحله اثربخش نرسیده است.
کارشناسان باور دارند که باآنکه نگاه سیاست گذار به سوی پشتیبانی از صادرکنندگان خرد و ایجاد انعطاف در نرخ برگشت ارز حرکت کرده است، اما عدم اجرای کامل و عملیاتی شدن این سیاست ها، باعث تداوم دشواری های پیشین در روند صادرات شده است. در این خصوص بررسی وضعیت کلی صادرات غیرنفتی کشور هم نشان داده است که کاهش سرعت برگشت ارز، نه فقط در عرصه فرش، بلکه در سایر بخش های صنایع دستی و فرهنگی هم مانع از رشد پایدار شده است. این در شرایطی است که کنشگران اقتصادی اعتقاد دارند که تحقق واقعی سیاستهای حمایتی و ایجاد زمینه های مطمئن برای نقل وانتقال ارزی، می تواند بتدریج زمینه احیای جایگاه جهانی فرش ایرانی را فراهم آورد.
در حقیقت بنظر می رسد مجموعه ای از عوامل داخلی و خارجی همچون تبعات جنگ منطقه ای، محدودیت های مالی و بانکی، نوسانات ارزی و ضعف در اجرای سیاستهای تسهیل گر، باعث شده است که چشم انداز صادرات فرش دستباف ایران در سال ۱۴۰۴ با احتیاط و نگرانی همراه باشد. با این وجود، در صورت بهبود شرایط و عملیاتی شدن تصمیمات ارزی، کارشناسان احتمال می دهند که از نیمه دوم سال آینده بتوان شاهد برگشت تدریجی ایران به بازارهای هدف فرش دستباف بود.
پیشینه صادرات فرش دستباف
به گزارش زارا به نقل از مهر، بررسی وضعیت صادرات فرش طی ۳ دهه اخیر نشان داده است که در دهه ۱۳۷۰ و اوایل دهه ۱۳۸۰، ارزش صادرات سالانه فرش ایران به حدود دو میلیارد دلار می رسید و ایالات متحده، آلمان، ایتالیا، ژاپن و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس مهم ترین مقاصد این کالای باارزش محسوب می شدند.
اما در فاصله ای نه چندان طولانی، این صنعت دیرینه گرفتار رکودی عمیق شد. طبق آمار رسمی، ارزش کل صادرات فرش دستباف ایران در سال ۱۴۰۳ به حدود ۴۱ میلیون دلار محدود شد؛ رقمی که با درنظر گرفتن تورم، کاهش ارزش پول ملی و رشد هزینه های تولید، بیان کننده افتی کم سابقه و نگران کننده است.
مروری بر آمارهای تاریخی نشان داده است که در سال ۱۳۷۳، مجموع صادرات غیرنفتی کشور حدود ۴ میلیارد و ۸۲۴ میلیون دلار بود که از این میان، بالاتر از ۲ میلیارد و ۱۰۰ میلیون دلار، یعنی حدود ۴۴ درصد کل صادرات، تنها به فرش دستباف اختصاص داشت. این نسبت قابل توجه، به روشنی جایگاه کلیدی و استراتژیک فرش ایرانی را در اقتصاد غیرنفتی آن دوران نمایان می کند؛ جایگاهی که طی سه دهه اخیر بتدریج تضعیف شد.
از میانه دهه ۱۳۷۰، صادرات فرش با وجود افت نسبی از دوران طلایی خود، همچنان در سطحی قابل قبول قرار داشت و هیچگاه به زیر ۵۰۰ میلیون دلار نرسید. در آن سال ها که مجموع صادرات غیرنفتی ایران بین ۵ تا ۷ میلیارد دلار در نوسان بود، فرش دستباف یکی از ستون های اصلی صادرات کشور به شمار می رفت و ایران به پشتوانه اصالت طرح ها و کیفیت بی بدیل تولیدات خود، در صدر صادرکنندگان جهانی این کالا قرار داشت.
اما آغاز دهه ۱۳۹۰ نقطه چرخشی در راه این صنعت بود. با گسترش تحریم های بین المللی ضد ایران، بازارهای جهانی فرش ایرانی بتدریج کوچک تر شدند. در سال ۱۳۹۱، ارزش صادرات فرش به ۴۲۷ میلیون دلار کاهش پیدا کرد و سه سال بعد، در سال ۱۳۹۴، این رقم به ۲۹۰ میلیون دلار رسید. این روند نزولی در سالیان بعد شدت بیشتری گرفت.
خروج ایالات متحده از برجام در سال ۱۳۹۷ و قرار گرفتن فرش ایرانی در اولین لیست تحریمی دولت وقت آمریکا، شوک تازه ای به این بازار وارد کرد. با بسته شدن مسیر صادرات به آمریکا -که یکی از مهم ترین مقاصد فرش ایرانی بود- میزان صادرات به زیر ۱۰۰ میلیون دلار سقوط کرد. در سال ۱۳۹۸، کل صادرات فرش دستباف ایران تنها ۷۳ میلیون دلار ثبت شد؛ رقمی که در تاریخ معاصر این صنعت، بی سابقه و هشداردهنده است.
ترکیب تحریم های خارجی، محدودیت های بانکی، دشواری های انتقال ارز و مشکلات داخلی همچون پیچیدگی های مقررات صادراتی، روند نزولی این صنعت را تشدید کرد. در سال ۱۴۰۱، ارزش صادرات فرش به ۵۰.۷ میلیون دلار رسید؛ یعنی کاهشی حدود ۷۸ درصدی نسبت به سال ۱۳۹۷ و بالاتر از ۹۸ درصدی نسبت به سال ۱۳۷۳. بطور خلاصه این در حالی است که کنشگران اقتصادی بر این باورند که تحقق واقعی سیاست های حمایتی و ایجاد زمینه های مطمئن برای نقل وانتقال ارزی، می تواند رفته رفته زمینه احیای جایگاه جهانی فرش ایرانی را فراهم آورد. اما در فاصله ای نه چندان طولانی، این صنعت دیرینه گرفتار رکودی عمیق شد. طبق آمار رسمی، ارزش کل صادرات فرش دستباف ایران در سال ۱۴۰۳ به حدود ۴۱ میلیون دلار محدود شد؛ رقمی که با در نظر گرفتن تورم، کاهش ارزش پول ملی و رشد هزینه های تولید، بیان کننده افتی کم سابقه و نگران کننده است.
این مطلب زارا را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط زارا
نظرات بینندگان در مورد این مطلب