چالشی مصلحت انگارانه به نام استیضاح
زارا: چرخه انتخاب وزیر علوم و رای اعتماد به وی و پس از مدتی طرح استیضاحش طی سال های اخیر مشكلات زیادی برای آموزش عالی بوجود آورده و سبب شده گاهی رییس جمهور منتخب حین معرفی ۱۸ وزیر خود نامی از وزیر علوم نبرد و یا با عبارت ˮبعدا معرفی خواهد شدˮ موقتا از كنار نام گزینه پیشنهادی اش بگذرد تا مصلحت چه باشد!
به گزارش زارا به نقل از ایسنا، اواخر آبان زمزمه های طرح سئوال از وزیر علوم عنوان شد و چند روز بعد یعنی اوایل آذرماه جاری برخی اعضای كمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس با همراهی برخی نمایندگان، طرح استیضاح وزیر علوم را كلید زدند. طرحی كه بنابر اظهار نظر كارشناسان و متخصصان امر عل رغم اینكه كارشناسی شده نبود و دلایل متقن برای آن ذكر نشده بود، می توانست تبعات زیادی برای آموزش عالی كشور به همراه داشته باشد.
دكتر محمدتقی احمدی رییس دانشگاه تربیت مدرس در گفت وگو با ایسنا، اظهاركرد: مطمئن هستم نمایندگان مجلس شورای اسلامی به جای نگرش های مقطعی، استانی و محلی خود كه معمولا تشنج ها و مشكلاتی در این زمینه ها وجود دارد و وضعیت را به شرایط استیضاح وزیر علوم می كشاند، به مصالح ملی فكر می كنند و ضمن پرهیز از توجه صرف به منافع شخصی خود، اجازه نمی دهند آموزش عالی كه سرمایه معنوی كشور است، گرفتار تزلزل، دودلی، بی برنامگی و سرگردانی شود.
وی در ادامه اشاره كرد: اساسا ما باخبر هستیم مشكلاتی در سیستم اداری آموزش عالی وجود دارد، ولی این مشكلات به هیچ عنوان حاد نیستند و خیلی از دانشگاه ها در نتیجه استقلالی كه دارند، می توانند در زمینه های مختلف تصمیم گیری كنند و در این مورد وزارت علوم فقط یك تسهیل گر است.
احمدی درباب راهكارهای جایگزین استیضاح اظهار نمود: من فكر می كنم نمایندگان مجلس به جای استیضاح، باید مسائلی نظیر بودجه بندی دانشگاه ها، تجمیع و ادغام دانشگاه های كوچك، ضعیف یا به اصطلاح جدیدالاحداثی را كه به هیچ عنوان توجیه تاسیس نداشته اند، بعنوان مسائل كلیدی آموزش عالی پیگیر باشند.
رئیس دانشگاه تربیت مدرس اشاره كرد: نباید دنبال این باشیم كه در شهركوچك خود یك دانشگاه تاسیس نماییم و به آن ببالیم، چونكه این رویكرد افتخاری برای آن شهر ندارد.
دكتر محمد نیلی احمدآبادی رییس دانشگاه تهران باز به تبعات تغییرات مدیریتی و استیضاح وزیر علوم از طرف نمایندگان مجلس در آموزش عالی اشاره نمود و اظهار داشت: ما فكر می نماییم تغییرات مدیریتی در آموزش عالی آفت است و این نوع تغییرات ضربه بسیار محكمی به عرصه آموزش عالی خواهد زد.
همچنان كه آموزش عالی یكی از بخش هایی است كه از تغییرات گوناگون وزیر ضربه خورده، پس در مدت زمان دو سال و نیم باقی مانده دولت دوازدهم تغییر مجدد وزیر علوم، می تواند در آموزش عالی مشكلات بسیار زیادی احداث كند.
رئیس دانشگاه تهران با تاكید بر این كه آموزش عالی بیشتر از هر جای دیگر نیازمند آرامش است، اظهار داشت: موضوعاتی نظیر آموزش و پژوهش به آرامش نیاز دارد چونكه در فضای پرتلاطم هیچ دانشجویی نمی تواند به فعالیت آموزشی و پژوهشی خود بپردازد. بدین سبب تاكید ما این است كه هر اقدامی كه این فضا را ملتهب كند اساسا به ضرر آموزش عالی است.
دكتر محمود فتوحی باز در گفت وگو با ایسنا، به تبعات استیضاح وزیر علوم در آموزش عالی كشور اشاره نمود و اضافه كرد: ثبات مدیریتی در شرایط فعلی كشور در همه عرصه ها شامل آموزش عالی بسیار اهمیت دارد، برمبنای آن چه كه من شنیده ام متوسط عمر مدیریتی روسای دانشگاه ها در كشور حدود دو سال است و وقتی كسی در مسئولیت وزارت و یا رییس دانشگاه قرار بگیرد، در آن مدت كوتاه امكان برنامه ریزی در حوزه مربوطه را ندارد.
رییس دانشگاه صنعتی شریف اظهار داشت: تغییرات مدیریتی زودرس و زود هنگام به زیان آموزش عالی است چونكه تمامی مدیران آموزش عالی و مسئولان شامل وزیر و سایر افراد تلاش خودرا به كار می گیرند تا به پیشبرد برنامه های آموزش عالی كشور و ارتقای علم و فناوری كمك كنند.
وی در ادامه اشاره كرد: امكان دارد در عرصه آموزش عالی هم مشكلاتی وجود داشته باشد كه لزوما تمامی این مشكلات اساسا از وزارت علوم ناشی نمی گردد و مشكل از مراجع دیگری باشد، اما من تصور می كنم كه در مجموع وزارت علوم تلاش می كند كه در عرصه رشد علم و فناوری دانشگاه ها وضعیت خوبی داشته باشیم.
دكتر حسین سلیمی رییس دانشگاه علامه طباطبایی باز در مخالفت با استیضاح وزیرعلوم اظهار داشت: به نظر من هر گونه بی ثباتی در مدیریت آموزش عالی كشور به ضرر خواهد بود، بعضاً در شرایط فعلی بسیاری معضل آموزش عالی كشور را كمبود بودجه تلقی می كنند در حالیكه بی ثباتی و تغییر مدام مدیریتی ضربه سنگین تری به این عرصه خواهد زد.
دكتر خاكی صدیق باز با تاكید بر این كه ریشه خیلی از موضوعاتی كه به وزارت علوم مرتبط میگردد و از آن انتقاد می كنند، خارج از اختیارات وزیر علوم است، اظهار داشت: آموزش عالی در شرایط فعلی بیشتر از هر زمانی دیگر به ثبات و آرامش نیاز دارد و امیدواریم نمایندگان مجلس اجازه دهند شاهد ثبات مدیریتی در آموزش عالی باشیم.
رئیس دانشگاه خواجه نصیر اشاره كرد: امیدواریم نمایندگان مجلس اجازه دهند وزارت علوم در این مدت باقیمانده دولت برنامه های خودرا اجرایی كند و ما در آموزش عالی شاهد ثبات مدیریتی باشیم.
محمد كافی رییس دانشگاه فردوسی مشهد باز سیاست جدید وزارت علوم را ساماندهی مراكز آموزش عالی دانست و عنوان كرد: گاهی شرایط اقتضا می كند كه بعضی از مراكز آموزش عالی كوچك تر حذف شوند و یا تغییر ماموریت دهند، اما نمایندگان مجلس فكر می كنند كه این اقدام در جهت حذف مراكز آموزش عالی است درحالی كه بنا بر سیاست وزارت علوم قرار نیست مركزی حذف شود بلكه ماموریت های مراكز آموزشی متناسب با ظرفیت های مناطق مختلف تغییر خواهدنمود.
وی افزود: حالا در كوچكترین شهرستان ها و بخش های كشور یك دانشگاه تاسیس شده و این دانشگاه ها به جای آن كه به پیشبرد اهداف آموزش عالی كمك كنند، خود احداث كننده مشكل شده اند.
رییس دانشگاه فردوسی مشهد اظهار نمود: استیضاح وزیر علوم به این مساله برمی گردد كه هر نماینده ای فكر می كند می تواند خواسته ها و منویات خودرا با فشار بر روی وزیر مربوطه تامین كند.
كافی با اشاره به اینكه تعداد اندكی از نمایندگان فكر می كنند كه دانشگاه باز مانند یك اداره اجرایی می باشد، كه با تغییر یك مدیر می توانند شرایط را تغییر دهند، اضافه كرد: همه ما خوب می دانیم كه مدیریت دانشگاه از پیچیده ترین مدیریت هاست به همین خاطر است كه در انتخاب یك رئیس دانشگاه وسواس زیادی به كار گرفته میگردد و علاوه بر وزارت علوم، شورای انقلاب فرهنگی باز باید وی را تایید كند. با وجود این، نمایندگان مجلس دیگر نباید به خود اجازه دهند كه از وزیر درخواست تغییر رئیس دانشگاه را داشته باشند.
وی افزود: تعداد اندكی از نمایندگان مجلس درخواست هایی در خصوص تغییر روسای بعضی از دانشگاه ها را داشته اند كه درخواست های منطقی و مستدلی نیست. چونكه به دنبال تغییرات و شرایطی كه در این مدت پیش آمده وزارت علوم دستخوش بیشترین تغییرات در دولت یازدهم و دوازدهم شده است و حدود ۴ تا ۵ وزیر در مدت كمتر از پنج سال تغییر كرده اند؛ این تغییرات و بی ثباتی مهم ترین عاملی است كه اجازه نمی دهد سیاست های كلان آموزش عالی پیش رود.
تاسیس دانشگاه های جدید به نفع شرایط فعلی كشور نیست
رییس دانشگاه فردوسی مشهد اشاره كرد: بعضی از نمایندگان انتظار دارند كه در شهرشان دانشگاه احداث شود چراكه می تواند برای توسعه آن منطقه موثر باشد، اما متاسفانه كاری كه در این زمینه انجام شده، كپی سازی و احداث دانشگاه های بدون تعریف ماموریت است و با عنایت به اینكه دانشگاه های دولتی از بودجه ملت استفاده می نمایند باید بررسی كرد كه چقدر لزوم دارد كه در یك شهر تاسیس شوند. پس نمایندگان باید این را در نظر بگیرند كه این امر به نفع كشور در شرایط فعلی نیست.
وی افزود: تعداد اندكی از نمایندگان تنها به كارنامه خود فكر می كنند و برخی دیگر گمان می كنند كه با احداث دانشگاه در شهرشان اشتغال احداث می شود، در حالیكه حالا بیشترین نیروی بیكار را در بین فارغ التحصیلان كارشناسی و ارشد داریم بدین سبب با این اقدام بیكاری در آن منطقه افزایش خواهد یافت چونكه زمینه ای برای اشتغال آنها در نظر گرفته نشده است.
ضرورت توجه به «ثبات مدیریت سیستم آموزش عالی«
كافی، یكی از مهمترین دلایل پیشرفت نظام آموزش عالی را ثبات مدیران آن دانست و بیان كرد: ثبات مدیریت در سیستم آموزش عالی كشور به خصوص در شرایطی كه آموزش عالی ما با مشكلات فراوانی نظیر مشكلات معیشتی و رقابت های سنگین میان كشورهای منطقه دست و پنجه نرم می كند، بسیار اهمیت دارد.
وی اضافه كرد: هم اكنون ما نیاز داریم كه هم شتاب علمی خودرا حفظ نماییم، هم از كشورهای رقیب عقب نمانیم و از سویی آرامش و نشاط را در دانشگاه ها حفظ نماییم و هم مشكلات بودجه و اعتباری را مدیریت نماییم. در چنین شرایطی احداث بی ثباتی با تغییر و استیضاح وزیرعلوم خود موجب میگردد آب سردی بر همه سیستم پاشیده شود.
رییس دانشگاه فردوسی مشهد اظهار داشت: دكتر منصورغلامی، وزیری است كه سالیان سال رئیس یكی از دانشگاه های نسبتا بزرگ كشور بوده و از مسائل اصلی دانشگاه ها آگاه است هر چند امكان دارد كه وضعیت جاری كشور به او اجازه ندهد اقدامات بزرگ انجام دهد اما این را نمی توان به پای ضعف وزیر گذاشت، بلكه باید دید باقی دست اندركاران نظام چقدر به این وزیر كمك كرده اند تا بتواند در جهت تحقق برنامه های خود موفق عمل كند.
تمام ضعف آموزش عالی را نمی توان به پای وزیر علوم گذاشت
كافی اشاره كرد: وزیر علوم با عنایت به امكاناتی كه در اختیار داشته، توانسته است با عنایت به شرایطی كه موجود وزارتخانه را به خوبی مدیریت كند و آرامش لازم را حفظ كند؛ این روال نسبتاً موفقی كه حالا در دانشگاه ها وجود دارد به خاطر این است كه ما خیالمان راحت است وزارت علوم به دانشگاه ها كمك می نماید.
وی با اشاره به اینكه این نكته را باید در نظر داشت وزارت علوم با تمام وزارتخانه ها متفاوت می باشد، اظهار نمود: دانشگاه ها از خود استقلال داشته و هیئت امنای مستقلی دارند پس به نظر می آید كه ما به جای اینكه عملكرد وزیرعلوم را زیر سوال ببریم باید اگر نقطه ضعفی در یك دانشگاه خاص وجود دارد از رئیس آن دانشگاه پاسخ بخواهیم و آنرا حل نماییم.
رییس دانشگاه فردوسی مشهد با تاكید براینكه دانشگاه های ما حالا در سطح ملی و بین المللی درخشش چشمگیری داشته اند كه در طول تاریخ بی نظیر است، اشاره كرد: دانشگاه های ما حالا به سمت جامعه آمده اند و اثرگذاری اجتماعی را برای خود تعریف كرده اند؛ این مسئله ساده ای نیست كه دانشگاه به كمك دولت و مجلس بیاید و از جامعه می خواهد برایش مسئله طرح كنند. این گفتمان ساده و به وجود نیامده و اساسا وزارت علوم در آن نقش داشته است.
استیضاح حق نمایندگان بوده اما توجه به نظر متخصصین به صلاح كشور است
كافی افزود: در شرایط فعلی نمایندگان مجلس باید بعضی از خواسته های خودرا از دانشگاه های منطقه خود جویا شوند و برخی هم كه به وزارت علوم مربوط میگردد را در یك گفتگوی صمیمی با منطق و استدلال بررسی نمایند. البته این حق نمایندگان مجلس است كه هر وزیری كه خواستند، استیضاح كنند؛ ولی به نظرم توجه به اظهارنظر متخصصین آموزش عالی بسیار مهم و به نفع مصالح كشور است.
رییس دانشگاه فردوسی مشهد تصریح كرد: اما تمام قراین نشان داده است كه استیضاح وزیر علوم در شرایط فعلی اولویت آموزش عالی نیست و همه باید كمك نماییم موانع آموزش عالی را برداریم. در نهایت امیدواریم آنچه كه برای جوانان آینده كشور خیر است اتفاق بیفتد.
ضرورت توجه به پاشنه آشیل و نقاط ضعف
بیان این سخنان بیان كننده این نیست كه مدیریت وزارت علوم خالی از اشكال و نقاط ضعف است. بلكه این مجموعه باز مانند هر مجموعه دیگر دارای اشكالات و نقاط ضعفی است. بعنوان مثال اشكالاتی درباب وضعیت دانشگاه فنی و حرفه ای و عدم تعیین تكلیف حق التدریسان فنی و حرفه ای علیرغم تكلیف قانونی در برنامه ششم توسعه به این وزارتخانه وارد میگردد كه گاهی مواردی از آن رسانه ای شده و این اشكالات می تواند برای این وزارتخانه دردسرساز شده و در صورت عدم توجه و رسیدگی، آینده آموزش عالی را با مخاطراتی روبرو كند.
اما با برجسته كردن این نقاط ضعف و بزرگنمایی آنها و مسایلی مانند بودجه كه شاید وزیر و تصمیمات وی در آن كمترین دخالتی دارد و عوامل بیرون از مجموعه وزارت در بروز آن دخیل هستند و امكان دارد مبتلابه هر مجموعه ای به وسعت یك وزارت خانه باشد، نمی توان دریای آموزش عالی را به صرف این موارد متلاطم كرد.
از سوی دیگر محمد مهدی زاهدی عضو كمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس از موافقان و طراحان استیضاح وزیر علوم درباب دلایل طرح این استیضاح به رسانه ها اظهار داشت: "تعداد زیادی امضا برای استیضاح آقای غلامی جمع آوری شد كه دلیل آن، مدیریتی و نظارتی و خصوصاً در دوره وزارت آقای غلامی، چه در حوزه ستادی و چه انتصابات است. هم اكنون دو دانشگاه بزرگ كشور، یعنی پیام نور و فنی و حرفه ای با مشكل مدیریتی و اساسی جدی روبرو شدند"
وی افزود: "البته موارد دیگری همچون معوقات دانشگاه ها و اینكه اعضای هیئت علمی كه در سال های ۹۵ و ۹۶ بازنشسته شدند، هنوز پاداش اختتام خدمت شان را دریافت نكردند. كاركنان دانشگاه ها هم همین وضعیت دارند، برای تقویت بودجه تجهیزات دانشگاه ها و بودجه پژوهشی كشور باید همت جدی صورت گیرد؛" باز ازسوی طراحان، بعنوان دلایل طرح استیضاح دكتر غلامی مطرح شدند."
این موارد و مواردی ازین دست عللی بودند كه بصورت كلی بعنوان دلالیل استیضاح وزیر علوم مطرح شدند. مواردی كه خیلی از آنها وابسته به بودجه وزارت علوم بوده و شخص وزیر و یا مدیریت زیرمجموعه وی دخالتی در آن نداشتند و رخداد آنها نمی توانست ناشی از سوء مدیریت وزیرعلوم باشد.
در خصوص انتصابات نیز، وزیرعلوم مانند هر مدیر دیگری اختیاردارد زیر مجموعه مدیریتی خودرا انتخاب نماید و البته در قبال عملكرد آنها پاسخگو باشدضمن اینكه بساری از روسای دانشگاه ها در زمان پیش از دكتر غلامی باز در این سمت بوده اند وبعضا توسط وی ابقا شده اند.
ذكر این نكته باز خالی از لطف نیست كه مشكل دو دانشگاه پیام نور( كه بخاطر سیاست های خاص دولت های نهم و دهم و در رقابت با دانشگاه آزاد اسلامی فربه شد) و دانشگاه فنی حرفه ای باز مشكلی است كه در زمان رای اعتماد گرفتن دكتر غلامی بعنوان وزیر علوم وجود داشت و محدود به یكی دوسال اخیر نیست.
البته مخالفان استیضاح بر این نكته تاكید داشتند كه به سبب اینكه وزیر علوم جلوی برخی زدو بند ها برای تاسیس برخی مراكز آموزشی استانی را گرفته، به نظر می آید استیضاح غلامی بیشتر از آنكه سیاسی باشد، از جنس دغدغه های نمایندگی با درون مایه «محلی» است؛ چونكه "توسعه آموزش عالی در حوزه انتخابیه" دغدغه ای است كه برخی نمایندگان مجلس بویژه نمایندگان حوزه های كمتر برخوردار به دنبال آن هستند.
در این راستا وزیر علوم ۵ شهریوماه امسال و برای چندمین بار در جمع هیات رئیسه و اعضای هیات علمی دانشگاه سمنان عنوان كرد: در مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی درباب ساماندهی مراكز آموزش عالی عباراتی همچون ادغام و تجمیع آمده است كه باید درباب عملیاتی شدن این موارد تصمیم گیری نماییم.
وی با اشاره به اینكه در بعضی شهرستان ها این آمادگی پیدا شده است كه تا چند مركز دانشگاهی با هم تجمیع شوند، اظهار داشت: اگر در كشور ۵۰ دانشگاه با استانداردهای بین المللی داشته باشیم بهتر از این است كه دو هزار مركز با اعضای هیات علمی اندك و دانشجویان محدودی فعالیت كنند.
وزیر علوم با تاكید بر اینكه گسترش رشته ها و دوره ها در دانشگاه ها باید متناسب با نیاز منطقه ای صورت گیرد، اضافه كرد: از دانشگاه های شهرستان ها تقاضا دارم كه به تعمیق نوآوری ها و توانایی های علمی خود بیشتر از توسعه كمی دانشگاه ها، همت گمارند.
مواضع وزیر علوم درباب مشكلات توسعه كیفی دانشگاه ها بجای توسعه كمی فقط به این اظهار نظر ها محدود نشد و وی در شبكه اجتماعی خود و در گفت گو های دیگر باز بر همواره بر این نكته تاكید داشت و با اشاره به اینكه تعداد دانشگاه های دولتی به كمتر از ۷۰ می رسد و در گفت وگو ی اخیر خود با رسانه ها در مورد وضعیت دانشگاه ها در شهرستان های كوچك و كم جمعیت، توضیح داد: در دانشگاه ها و مراكز آموزشی كوچك واقع در شهرستان های كم جمعیت، به منظور پیشگیری از موازی كاری و دوباره كاری ها در حوزه آموزشی، ساماندهی مراكز آموزشی به شكل ماموریت گرا كردن دانشگاه ها در مناطق مختلف و تجمیع مراكز آموزشی كوچكتر ذیل تابلوی یك دانشگاه بزرگتر در حال انجام می باشد، به صورتی كه نیاز به تعطیلی این مراكز نباشد اما گاهی این اتفاق رخ می دهد.
وزیر علوم با اشاره به كوچك سازی موسسات غیردولتی، اظهار نمود: در دانشگاه های غیردولتی هم این كاهش به صورت طبیعی اتفاق افتاده است. تغییراتی كه در اساسنامه این موسسات رخ داده و البته كاهش تعداد داوطلبان، این امید را می دهد كه غیردولتی ها و غیرانتفاعی هم تجمیع شده یا واحدهای بزرگتر به صورت مشترك برگزار كنند
غلامی اشاره كرد: واحدهای غیرانتفاعی كه از نظر خدمات رسانی امكان عمل به تعهدات قانونی و اخلاقی ندارند، برای تبدیل به مجموعه آموزشی و فرهنگی دیگری تلاش نموده یا مبادرت به تعطیلی آن مركز كنند.
و این یعنی نگاه كیفی بجای نگاه كمی گرایانه به آموزش عالی، مساله ای كه موجب میگردد نمایندگان شهرها و برخی شهرستانهای استانها برای پاسخگویی به افكار عمومی و مطالبات مردم حوزه انتخابیه خود به تكاپو بیفتند.
علی ایحال به نظر می آید طرح استیضاح در شرایط فعلی كه آموزش عالی به آرامش نسبی رسیده و مشغول رتق و فتق امور و رسیدگی به مسائل آموزش عالی است نه تنها گرهی از مشكلات آموزش عالی كشور باز نمی كند بلكه می تواند مشكلات این وزارتخانه را بیشتر كند.موضوعی كه خیلی از روسای دانشگاه های برتر كشور باز بر آن تاكید داشته و دارند.
گزارش از خبرنگار ایسنا: زهرا ابراهیم آبادی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب