سیدمحمد پورسیدآقایی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینكه فلسفه راه اندازی بازار فرعی بورس كالا، ایجاد بستر معاملاتی برای كالاهایی است كه شرایط عرضه در تابلوی اصلی را ندارند، گفت: بورس كالا با توجه به تجربه های موفقی كه در شفاف سازی و حذف رانت از مبادلات محصولات فولادی و پتروشیمی داشته است، از ۴ سال پیش با راه اندازی بازار فرعی درصدد برآمد معاملات سایر كالاهای غیر استانداردی كه شرایط ورود با تابلوی اصلی را ندارند، شفاف كند؛ بازاری كه به دلیل شرایط خاص آن می تواند جایگزینی مناسب برای فرآیند مبهم و پر شبهه مزایده و حتی مناقصه باشد.
حذف تبانی در مزایده كالاها به كمك بازار فرعی
كارشناس ارشد بازار سرمایه افزود: بازار فرعی بورس كالا شرایط متفاوتی با تالار اصلی دارد؛ به این ترتیب كه در این بازار، كالاها استمرار عرضه ندارند و می توانند به صورت موردی پذیرش و عرضه شوند؛ همانطور كه راه آهن جمهوری اسلامی ایران چهار سالی است محصولات ضایعاتی خود را در بورس كالا با قیمتی واقعی، شفاف و به دور از روند طولانی مزایده ها می فروشد؛ زیرا كشف نرخ و شفافیت معاملاتی در بورس كالا حاكم بوده و در فرآیند كشف قیمت، شك و شبهه هایی كه در حال حاضر در مزایده های برگزار شده مطرح است، وجود ندارد.
وی تصریح كرد: به طوریكه خریداران هر كالا از سراسر كشور در این بازار حضور می یابند و امكان تبانی و قیمت سازی در آن مطرح نبوده و در زمان رقابت هر كالایی به بالاترین قیمت پیشنهادی خریداران فروخته می شود.
كاهش زمان معامله كالا در بازار فرعی
این كارشناس ارشد بازار سرمایه به تسریع فرآیند فروش كالا در بازار فرعی برخلاف فرآیند مزایده اشاره كرد و گفت: در مزایده به روش سنتی، هر عرضه كننده باید كالای مورد نظر خود را برای فروش آگهی كند و به مزایده بگذارد. در مدت تعیین شده نیز متقاضیان خرید نرخ پیشنهادی خود را اعلام می كنند و پس از بررسی شرایط و صلاحیت متقاضیان، پاكت «الف و ب» قیمت ها باز شود و با حضور مزایده گران و نمایندگان آنها برنده نهایی اعلام می شود.
وی با اشاره به زمانبر بودن فرآیند برگزاری مزایده كه عمدتا برای سازمان ها و نهادهای دولتی برگزار می شود، تاكید كرد: فرآیند مزایده حدود سه تا چهار ماه زمان می برد. اما این فرآیند در بورس كالا كمتر از یك هفته از زمان ارایه درخواست عرضه كننده انجام می شود. بطوریكه كالای پذیرش شده در كمتر از یك دقیقه مورد معامله قرار می گیرد و كالا به بالاترین قیمت پیشنهادی فروخته می شود و تسویه آن نیز طی سه روز آتی به طور كامل انجام می شود.
پورسیدآقایی افزود: بدین ترتیب هم فروشنده كالا بدون هیچ مانعی پول خود را دریافت می كند و هم خریدار فرآیندی طولانی را سپری نمی كند. ضمن اینكه هر دو طرف معامله با توجه به ارایه وثایق لازم، متعهد به ایفای تعهدات خود بوده و می دانند كه تخطی از آن موجب جریمه آنها خواهد شد.
مزایده های شبهه برانگیز كنار می رود
پور سید آقایی تنوع كالاهای عرضه شده در بازار فرعی بورس كالا را یك نكته مثبت دانست و گفت: افزون بر كالاهای حوزه پتروشیمی و فلزات اساسی، كالاهایی از بخش كشاورزی همچون جوجه یك روزه و نیز محصولاتی از حوزه دانش بنیان در این بازار پذیرش شده كه شفافیت بالایی را به همراه دارد.
وی در خصوص جایگزینی فرآیند مبهم و شبهه برانگیز مزایده به روش سنتی اظهار كرد: بورس كالای ایران در حال حاضر محلی شده كه همه شركت ها از جمله دولتی، خصوصی و سازمان ها می توانند خرید و فروش كالاها را به این بازار سوق دهند و فرآیند طولانی و مبهم مزایده را به بورس منتقل كنند.
امكان برگزاری مناقصات در بازار فرعی
وی پیشنهاد اجرای مناقصات از مسیر بورس كالا را ارایه كرد و گفت: در مقابل جایگزینی بازار فرعی با فرآیند شبهه برانگیز مزایده، بهتر است فرآیند مناقصات نیز در بورس كالا انجام شود. البته مقدمات آن در بورس كالا فراهم شده و این امر در سازمان بورس در حال پیگیری است.
این كارگزار بورس كالا افزود: در این صورت، خریدار می تواند نیاز خود را به هر كالایی در بازار فرعی بورس كالا اعلام كند و فروشندگانی كه كالای آنها در بورس پذیرش شده با رقابت منفی روی قیمت، كالای خود را به پایین ترین نرخ پیشنهادی به متقاضی خرید می فروشند.
برگزاری مناقصات حوزه حمل و نقل در بورس
وی تحقق این برنامه را تحول بزرگی در معاملات كل كشور دانست و اظهار كرد: مجموعه های دولتی نیز می توانند نیاز خود را روی تابلوی فرعی بورس كالا بیاورند. همچنین می توان در حوزه خدمات كالا نیز وارد بازار فرعی بورس كالا شد و مجموعه هایی كه كالاهای خود را خریداری كرده اند، برای حمل بار خود به این تالار اعلام نیاز كنند و شركت های فعال در حوزه باربری در رقابت با سایر رقبای خود پایین ترین قیمت را پیشنهاد كنند تا به عنوان برنده حمل بار متقاضی را بر عهده بگیرند. تحقق این برنامه ضمن تحول صنعت حمل و نقل، تحول در معاملات بورس كالا را نیز به همراه داشته و با كاهش هزینه های مترتب با حوزه باربری، دریچه ای جدید را پیش روی معاملات كل كشور باز می كنند.